Beschrijving

Nieuwe Caerte waarinne vertoont wordt de gansche vaert van Amsterdam over de Watten tot de stad Hamborch toe, 1634
H. Hondius
Bij kaarten van voor de negentiende eeuw is het belangrijk het doel van de kaart te weten. Deze kaart toont de vaarroute van Amsterdam naar Hamburg met aandacht voor ondiepten, bakens

Henricus Hondius ook: Hendrik of Henri (Amsterdam, 1597 – 16 augustus 1651) is een van de belangrijkste Nederlandse cartografen.

Zijn vader Judocus Hondius (1563-1612), in het Nederlands Joost of Josse de Hondt (Wakken, 14 oktober 1563 – Amsterdam, 12 februari 1612) was een Vlaams cartograaf die vooral bekend is als uitgever van de atlassen van Gerardus Mercator. In 1584 vluchtte Judocus naar Londen (om aan de Spaanse Inquisitie te ontsnappen), waarna hij in 1593 verhuisde naar Amsterdam.

Net als zijn vader beschikte Hendrik over uitstekende graveervaardigheden en een grote wetenschappelijke nauwkeurigheid. Ook hij was overuigd calvinist en afkerig van “Paepse Beuseleryen”. In zijn beginperiode hielp hij zijn vader en zijn broer Judocus (II) in het familiebedrijf waar kaarten gemaakt en gedrukt werden. Na de dood van z’n vader werd de zaak voortgezet door diens weduwe en haar twee zonen.

In 1621 trouwde Henricus met Johanna Verspeet en begon zijn eigen zaak op de Dam in Amsterdam, in het huis genaamd “de Atlas”. De naam Henricus verschijnt voor de eerste keer op het titelblad van de vijfde uitgave van de Mercator Hondius atlas uit 1623. Deze atlas bevatte 156 kaarten waarvan er 138 al zo’n kwart eeuw oud waren. De wereldkaart van Rumold Mercator was zelfs al van 1587. Dit belemmerde de verkoop echter niet. De atlassen waren een groot succes mede omdat de nieuwste ontdekkingen van Nederlandse, Spaanse en Engelse zeevaarders in de kaarten verwerkt werden. Ook was er veel aandacht voor het verfraaien van de kaarten door het gebruik van cartouches, medaillons met stadsgezichten of portretten en wapenschilden.

In de eerste helft van de zeventiende eeuw ontstond er veel rivaliteit tussen de verschillende uitgevers. Dit werd er niet beter op toen Willem Blaeu in 1629 de 34 koperplaten uit de nalatenschap van Jodocus II in zijn bezit kreeg en na enige bewerking ging gebruiken voor zijn eigen atlassen. Het was in hetzelfde jaar dat Hendrik zich weer vestigde in het ouderlijk huis genaamd: De Wackere Hondt. Eén van de eerste projecten was het kopiëren van de verkochte platen.

In 1630 kwam Johannes Janssonius die getrouwd was met een zuster van de gebroeders Hondius in de zaak. Janssonius naam werd voor het eerst vermeld in 1633 op de titelbladen van de atlassen. Ook de atlassen van John Speed waar Jodocus I veel aan had bijgedragen werden nog steeds heruitgegeven. Rond deze tijd werd er ook gewerkt aan de uitgave van de Flandria Illustrata van Sanderus maar omdat deze samenwerking schijnbaar niet voorspoedig verliep verkocht Hondius halverwege de rechten aan zijn rivaal Blaeu. Op een kaart uit de atlas van Blaeu: “Nova et Exacta … Iprensis” wordt dan ook vermeld: Henricus Hondius excudebat.

Na 1646 wordt Hondius naam niet meer gemeld op de titelpagina van de atlassen. De uitgeverij werd voortgezet door Janssonius.