Beschrijving

Zaandam, 3 januari 1944

Zwerus Adrianus (Swip) Stolk, vormgever, docent aan de Academie voor Beeldende Kunst te Enschede en aan de Gerrit Rietveld Academie te Amsterdam, huisontwerper van het Groninger Museum, afgezien van één jaar opleiding autodidact.

De typografieprijs-1968 werd in 1969 toegekend aan Swip Stolk. Aldus besloten B. en W. van Amsterdam op voorstel van de door hen ingestelde adviescommissie. Stolk kreeg de Frans Duwaerprijs van ƒ. 1500.

Hij werkte in opdracht van verschillende ministeries, voor de PTT, Citroën en de Nederlandse Spoorwegen, maar bij het grote publiek is Stolk vooral bekend geworden met zijn werk voor de VARA in de jaren 1976-1978. Deze, toen nog sterk socialistisch gerichte, omroep had een haan als beeldmerk. Stolk ontwierp een leader waarin de haan ontwaakt op het pulserende geluid van een hartslag. In de vormgeving kreeg deze ietwat nijdige oproerkraaier in plaats van lellen een stel kloten onder zijn snavel gehangen. Een tamelijk macho maar wel krachtige metafoor waarmee de VARA zich duidelijk van andere omroepen onderscheidde.

Stolk richtte vervolgens een studio in van waaruit de VARA alle gezichtsbepalende televisieprogramma’s uitzond. De achterliggende gedachte was dat zo’n ‘totaalvormgeving’ de kijker duidelijk maakte dat alle programma’s vanuit eenzelfde filosofie tot stand kwamen. Het ging mis toen de haan ook nog eens de rol van presentator voor de verschillende programma’s kreeg toebedeeld. Dat was voor een aantal programmamakers, die elkaar toch als concurrenten zag, net een brug te ver. De haan werd het slachtoffer van de tegenstellingen tussen vernieuwende en behoudende krachten binnen de VARA en verdween in 1979 van de buis. De VARA-haan werd op 1 oktober 1983 verdreven door een uitroepteken.

Stolk was van mening dat de VARA-haan nooit een echte kans had gekregen. Zelden is een haan zo het lijdend voorwerp van discussies geweest als de felgekleurde VARA-haan. Na een opmerking van Sonja Barend, die de haan afgrijselijk vond, kwam een stroom van meest negatieve reacties los.

Voorts ontwierp Swip Stolk de kinderpostzegels die in het teken stonden van het Internationaal Jaar van Gehandicapten 1981. De presentatie vond plaats in het stadhuis van Rotterdam in het bijzijn van Prinses Juliana.

Onder het motto ‘Geen angst voor verwarring’ waren fragmenten van Swip Stolk’s ontwerpen te zien in de voormalige Synagoge van Zaandam, De Zienagoog.

In 1986 ontwierp Stolk twee postzegels voor de jarige biljart- en dambond beiden uitgevoerd in de kleuren geel, rood, blauw, zwart en zilver. De Zaanse grafisch vormgever maakte ontwerpen met humor. Op de ene zegel zit een hip dammend meisje achter dampende koffie, met damstenen als koekjes; op de andere zegel is de biljarter in de weerkaatsing van een glimmende biljartbal opgenomen, dus met lachspiegeleffect.

Het bestuur van het Amsterdams Fonds voor de Kunst, kende de H.N. Werkmanprijs 1990 voor grafische vormgeving toe aan Swip Stolk. Hij kreeg de prijs van 10.000 gulden voor zijn drukwerk van de afgelopen jaren voor het Groninger Museum. De commissie die het bestuur bij de toekenning adviseerde bestond uit Waling Boers, Daphne Duijvelshoff en Menno Landstra. De prijzen van het Amsterdams Fonds voor de Kunst over 1990 werden op 26 oktober uitgereikt in Paradiso.

‘Ik droom mijn ontwerpen’ laat Stolk op 18 april 1992 weten aan Dirk Wiarda in een pagina groot artikel in Het Parool.

‘Een plezierige vorm van visuele irritatie’ werd de bezoeker van Galerie Puntgaaf in Groningen gewaar in oktober 1991. De ontwerper houdt van beeldgrapjes. Hij voelt zich dan ook niet een ‘reclameboer die met geraffineerde methodes een product wil slijten’, maar zoekt naar ‘een plezierige vorm van visuele irritatie’ om zijn publiek te trekken. Daarbij balanceert hij voortdurend op het postmoderne randje tussen kunst en kitsch. Neem bijvoorbeeld de omslag van het tijdschrift Noorderbreedte. Een knalroze spaarvarken nestelt zich in nepparels en klatergoud. Op de voorkant is zijn grijnzende kop zichtbaar, op de achterkant zijn bilpartij.

Swip Stolk neemt ook de opdracht voor de decemberzegels van 1993 waar. Hij heeft gaatjes op de kleurige zegels op willekeurige plekken in de postzegel aangebracht met als effect dat de papierkleur van de envelop in de postzegelafbeelding verschijnt.

Stolk vervulde uiteenlopende opdrachten:

• jaarverslagen,
• Studium Generale van de Universiteit van Utrecht,
• omslagen van het Museumjournaal.
• Drukkersweekblad,
• tentoonstellingsinrichtingen,
• architectuurtijdschrift Forum (als redacteur),
• winkelinterieurs,
• meubelen,
• de aan Gerard Cornelis van het Reve uitgereikte P.C. Hooftprijs,
• Groninger Museum.

Werk van Swip Stolk werd in vele musea in binnen- en buitenland tentoongesteld en vele malen bekroond. Stolk woont en werkt in Zaandam.